Robert C. O'Brien – "Z jak Zachariasz"

W świecie zniszczonym przez wojnę atomową, w cudowny sposób życie zachowało się w pewnej dolinie. Mieszka w niej samotnie Ann Burden, która straciła cała swoją rodzinę. Ann podejrzewa, że być może jest ostatnim człowiekiem na ziemi. Ma dom, próbuje uprawiać jakieś jadalne rośliny, przetrwały też zwierzęta gospodarskie. Opuszczony sklep jest pełen zapasów jedzenia, ubrań, narzędzi. Są nawet worki nawozu do uprawiania pola. Ann pogodziła się z faktem, że jest zdana sama na siebie 

i tylko od niej zależy, czy zdoła dalej żyć. Poza dolinę nie da się wyjść, gdyż wszystko jest skażone. Trzeba rządzić się tym, co jest do dyspozycji i dziękować losowi za każdy kolejny dzień. Dzięki swej inteligencji oraz zaradności dziewczyna zorganizowała sobie swój mały świat – prawdziwą enklawę życia w bezmiarze martwoty. W ogródku uprawia warzywa, krowa niedawno urodziła cielaka, trzeba jeszcze spróbować uruchomić piec...

Pewnego dnia Ann zauważa, że do jej doliny ktoś się zbliża. Żywy! Czyżby cud? A może niebezpieczeństwo? Jakiego wyboru dokonać? Ukryć się i wysondować zamiary obcego czy może od razu się ujawnić? To dopiero pierwszy z wyborów, jakich Ann będzie musiała dokonać w najbliższym czasie. Być może od każdego 

z nich zależy jej życie – jeśli nie bezpośrednio, to z pewnością w dalszej perspektywie...

Powieść O' Briena powstała wiele lat temu lecz znakomicie wpisuje się w popularny ostatnio nurt książek dla młodzieży, ukazujących świat po katastrofie. W żaden sposób nie odbiega od historii napisanych w ostatnich latach, a autor w nadzwyczaj realistyczny sposób snuje wizję koszmarnej postapokaliptycznej rzeczywistości.

Niewątpliwą zaletę "Z jak Zachariasz" stanowi warstwa psychologiczna: bohaterka cały czas wytęża umysł, wsłuchuje się w podszepty własnej intuicji i analizuje wszystkie zaistniałe sytuacje; zmuszona jest podejmować pewne decyzje, od których zależy praktycznie każdy następny dzień.

Świetnie są tu też pokazane mechanizmy i mroczne zakamarki ludzkiej natury. Zachowanie człowieka w sytuacjach przymusu, traumy i z wątłą nadzieją na przetrwanie, nigdy nie jest do końca oczywiste czy łatwe do przewidzenia. Trudno jest też je osądzać, jeśli sami nie znaleźliśmy się (i obyśmy się nie znaleźli) w tak dramatycznej sytuacji jak bohaterowie książki.

Dużym plusem tej powieści jest dla mnie osoba Ann Burden, która jest zwyczajną, pełną wątpliwości, ale bardzo dzielną dziewczyną, a nie jakąś doskonałą, nieustraszoną super bohaterką, jak często ma to miejsce we współczesnych książkach.

Autor daje czytelnikowi sporo do myślenia. Możemy poddawać dyskusji decyzje 

i czyny bohaterów, godząc się z nim lub nie.

W oszczędny sposób opisuje też koszmar świata po katastrofie, działając w ten sposób na naszą wyobraźnię znacznie lepiej, niż gdyby uciekł się do nagromadzenia szczegółów. Nierozbudowana forma powieści paradoksalnie sprawia, że książka zapada nam w pamięć.

Powieść adresowana jest do młodzieży, ale może się również spodobać dorosłym. Polecam!

MK

 

Robert C. O'Brien – "Z jak Zachariasz"

Grupa Wydawnicza Foksal, 2014

ISBN: 978-83-2800-944-8