Traktat
filozoficzny? Opowieść science fiction? Pamiętnik naukowca? Trudno
zakwalifikować tę książkę do określonego gatunku. Tytułowy
bohater, GOLEM XIV, super maszyna przyszłości, odżegnuje się od
wszelkich porównań oraz odniesień, wymykając się wręcz ludzkiej
logice. Nieszczególnie ceni człowieczeństwo, a istoty zdaniem
ludzi zaawansowane, uważa za słabsze, jako że nie potrafią one
pozyskiwać energii z gwiazd, jak czynią to na przykład glony, a
tylko pasożytują na innych organizmach. Człowiek stojący niżej w
hierarchii ewolucji aniżeli glon?
Cóż,
dla tytułowego bohatera sprawa jest oczywista, a Czytelnikowi
pozostaje skupić się na toku myślenia (tak, tak, myślenia!)
GOLEMA XIV i podążać za jego wywodem.
Książka
Stanisława Lema, której bohaterem został super komputer jest
zarazem podobna i niepodobna do innych dzieł autora. Znajdziemy
tutaj zmyślne koncepty filozoficzne, psychologiczne gry pomiędzy
człowiekiem a maszyną oraz mnóstwo wątków, które są godne
dyskusji. Z pewnością znalazłoby się wielu, którzy podobnie jak
GOLEM XIV dokonaliby bezlitosnej wiwisekcji i diagnozy ludzkiej
cywilizacji. Inni z kolei mogliby wzdrygnąć się na myśl, że coś,
co kiedyś jawiło się jako czysta fantazja, dziś praktycznie jest
rzeczywistością lub rychło nią będzie; wszak słyszymy coraz
więcej o sztucznej inteligencji
i jej możliwościach...
„GOLEM
XIV' pierwotnie miał być tylko literacką grą z czytelnikiem:
pierwsze jego fragmenty ukazały się w zbiorze „Wielkość
urojona” (Wyd. Czytelnik, 1973), zawierającej wstępy do...
nieistniejących książek. Autor postanowił jednak rozbudować
wątek i książkę napisać. Decyzja była chyba słuszna, bo jest
to jedna z bardziej intrygujących opowieści Lema. Wyborna rozrywka
intelektualna, dobra lektura dla każdego, kto nie stroni
od
niesztampowej literatury.
Niewątpliwie
opowieść ta nie pozostawi nikogo obojętnym.
Polecam.
MK
Stanisław
Lem - „GOLEM XIV”
Wydawnictwo
Literackie, 2021
ISBN:
978-83-0807-395-7