Bronka Nowicka - „Nakarmić kamień”

Czterdzieści cztery niewielkie etiudy debiutującej pisarki Bronki Nowickiej zebrane w tomie „Nakarmić kamień” otrzymały tegoroczną Nagrodę Literacką Nike. Podmiotem i bohaterem tej poetyckiej prozy jest dziecko przyglądające się rzeczom pozornie mało ważnym:

nożyczkom, grzebieniowi, łyżeczce. 

W codziennym misterium poznawania świata biorą udział najbliżsi, chociaż wcale nie najlepsi: babka, prababka, matka i ojciec. 

No i jest jeszcze ten tytułowy kamień, znaleziony przy drodze… Dziecko, oswajając rzeczywistość, patrzy w lustro. Tam odkrywa swoją powierzchowność. „Włosy leżały na głowie jak źle uszyta czapka. Tam dziecko mało początek. Kończyło się na sandałkach – butach z żywymi palcami i piętami. Było szczelnie zamknięte w swoim nieforemnym człowieku.” Przebywając stale wśród przedmiotów i ludzi, pozostaje smutne. „Pracą smutku jest przyjść i być. Nic więcej. Kula smutku pasie się na mroźnym słowie „niemożliwe””. No bo jak tu ogarnąć rozumem cały ten tajemniczy świat? Stara się rozpoznawać go za pomocą wszystkich zmysłów. „Gorące – dziecko wsadziło palec w szarą górę, która usypywała się 

w popielniku./Mróz –powiedziało i polizało oszronioną furtkę /Krew- dodało.” Jesienne klimaty odnajduje choćby w smaku chryzantemy, której „płatki zbite w kulkę chrupały jak kapusta, ale smakowały cmentarzem.” Zmierza się z przemijaniem, obserwuje umieranie prababki, „która miała głowę przewieszoną za poręcz krzesła i szeroko otwarte usta, jakby całym ciałem robiła ostatnie zdjęcie temu światu.” Czerpie też wiedzę z tego, co mówią dorośli. Słucha sąsiadki, która przychodzi codziennie, „pije kawę wypowiada z siebie stare czasy, które zalegają w niej jak fusy na dnie szklanki. Wspomnienia są coraz cieńsze, ale ciągle dają się zaparzyć./.../ Dziecko lubi słuchać, uczy się o życiu.” Broni się przed przemocą, chce odzyskać odebrany mu kamień. Wierzy w to, że kiedyś w końcu zrozumie świat. Stanie się to „zanim przetoczy się czas. Wtedy dziecko odnajdzie swój kamień.”

Maleńka książeczka - a w jak niebanalny sposób został w niej opisany cały dziecięcy wszechświat! Wróżę autorce wielką przyszłość. Uprawiane przez kobiety małe formy literackie zazwyczaj z czasem zostają docenione. Tak jak wiersze Wisławy Szymborskiej, albo proza Alice Munro...

Joanna Mackiewicz

  

Bronka Nowicka - „Nakarmić kamień”

Biuro Literackie, 2016

ISBN: 978-83-6512-502-6